Door Om de belangrijkste zaken meteen bij de juiste naam te noemen, leggen we eerst even uit wat de termen multiroom en multisource precies betekenen.
Multiroom houdt in dat je muziek vanaf een centrale installatie verdeelt naar meerdere kamers in een woning. Men spreekt in dat verband ook over ‘zones’. Met een multiroom-systeem kan je dus in verschillende kamers van muziek genieten zonder dat je in elk van die kamers een complete geluidsinstallatie moet neerpoten.
De term multisource wordt gebruikt om aan te geven dat een multiroom-systeem in staat is om verschillende geluidsbronnen tegelijkertijd te distribueren naar meerdere kamers. Eenvoudig gezegd komt het erop neer dat een multiroom-systeem zonder multisource weliswaar muziek kan distribueren naar verschillende zones tegelijk, maar dat het dan telkens wel om dezelfde geluidsbron gaat die in elke kamer klinkt.
Als dus iemand een cd’tje van André Hazes op het multiroomsysteem heeft losgelaten, zal de man z’n zoetgevooisde stem het enige zijn wat er op het hele systeem te horen valt. Geen enkel probleem als je alleen woont, maar vervelend als de andere huisbewoners er een andere smaak op nahouden.
Met een multisource-systeem kan je in de woonkamer naar de bewuste cd van André Hazes luisteren, terwijl tegelijkertijd iemand Studio Brussel heeft opstaan in de slaapkamer en een hippe vogel zich op de laatste Trentemöller staat uit te leven in de badkamer.
Gelukkig zijn de meeste moderne multiroom-systemen van het multisource-type, maar het blijft een belangrijk verhaal om in het achterhoofd te houden. Al is het maar omdat multiroom-systemen sowieso beperkt zijn in capaciteit.
Zo zal je niet zomaar in staat zijn om pakweg dertig verschillende kamers van muziek te voorzien – hotel- en kasteeleigenaren zijn allicht lichtelijk teleurgesteld – laat staan dat er in die dertig zones naar evenveel verschillende muziekjes kan worden geluisterd.
Hoeveel zones / bronnen heb ik nodig?
Het antwoord op de eerste vraag is eenvoudig. Ga na op hoeveel verschillende plaatsen je in en rond de woning naar muziek wil luisteren, en je hebt het aantal benodigde zones. In een middelgrote gezinswoning zouden dat bijvoorbeeld zeven zones kunnen zijn: de woonkamer, keuken, slaapkamer van de ouders, slaapkamer van de zoon, slaapkamer van de dochter, badkamer en het terras.
Het antwoord op de tweede vraag – hoeveel bronnen? – is zo mogelijk nog eenvoudiger. Het aantal bewoners is hier de maatstaf. Het is immers zinloos om naar vijf of meer verschillende bronnen tegelijk te kunnen luisteren als je maar met z’n drieën bent. Wie nog aan gezinsuitbreiding wil doen in de nabije toekomst, dient uiteraard één en ander naar boven af te ronden.
,
Een multiroom-systeem is eigenlijk een soort netwerk. Het systeem is immers opgebouwd uit verschillende componenten die op één of andere manier onderling verbonden zijn en die gegevens doorgeven aan elkaar. Zo’n multiroomnetwerk kan op vier verschillende manieren worden uitgebouwd:
- Met audiobekabeling
- Met UTP-bekabeling
- Via een draadloze verbinding
- Via het elektriciteitsnetwerk
,
Hieronder leggen we uit welke de voor- en nadelen zijn van de verschillende verbindingsmethodes. Hou daarbij in het achterhoofd dat in veel gevallen ook gecombineerde systemen mogelijk zijn, waarin bijvoorbeeld vier zones met kabels worden verbonden en de overige zones hun ding doen via een draadloze verbinding.
Enkele jaren geleden kon een multiroom-systeem alleen maar worden opgezet door gebruik te maken van audiobekabeling. In zo’n systeem worden de geluidsbronnen – denk aan FM-tuners, cd-spelers maar bijvoorbeeld ook muziekservers – verbonden met een centrale schakeleenheid, die in de onmiddellijke omgeving van de geluidsbronnen wordt opgesteld.
Dat gebeurt in negen van de tien gevallen met standaard stereo cinch-bekabeling. Vervolgens ligt het eraan of je te maken hebt met een schakeleenheid met ingebouwde versterkermodules of niet. In het eerste geval kan je vanuit de schakeleenheid rechtstreeks luidsprekerbekabeling aanleggen naar de verschillende zones, in het tweede geval kan dat niet. De onversterkte geluidssignalen dienen immers eerst nog versterkt te worden.
Dat kan gebeuren door een losse multizoneversterker – bijvoorbeeld eentje van 12 x 30 watt, goed om zes zones van stereogeluid te voorzien met telkens 2 x 30 watt – die dan nabij de schakeleenheid wordt opgesteld, of met losse versterkermodules per zone.
Een niet te onderschatten nadeel aan die laatste werkwijze is dat je dan in elke zone opgescheept zit met een – doorgaans weinig aantrekkelijk uitziende – versterkermodule die je ergens uit het zicht zal willen positioneren. En dat is in de praktijk niet altijd even eenvoudig.
Voor de volledigheid vermelden we nog even dat de verbinding tussen de schakeleenheid en de multizoneversterker meestal tot stand wordt gebracht door middel van stereo cinch-kabels. Reken daarvoor op één stereokabel per zone.
Om het versterkte signaal naar de verschillende zones te leiden, wordt gebruikgemaakt van luidsprekerbekabeling. In de praktijk wordt voor dat laatste ook vaak gewone elektriciteitskabel gebruikt, maar dat is geen goed idee.
Het enige wat je dan nog hoeft te doen is luidsprekers plaatsen of inbouwen, en kiezen hoe je het zaakje wil bedienen. De meest voorkomende bedieningsoplossing zijn inbouwpanelen, die variëren van eenvoudige knoppenmodellen tot luxueuze touchscreens in XXL-formaat.
Meestal kan je trouwens verschillende modellen door elkaar in één systeem gebruiken. Je zou dan de belangrijkste ruimtes bijvoorbeeld kunnen uitrusten met een klein touchscreen en de minder belangrijke ruimtes met knoppenpaneeltjes.
Om de commando’s van de bedieningspanelen tot op de juiste plaats te krijgen, moeten deze met de schakeleenheid worden verbonden door een kabel. Tegenwoordig volstaat standaard UTP-bekabeling in de meeste gevallen.
,
Sommige fabrikanten leveren trouwens specifieke luidsprekerkabels voor multiroom-toepassingen, waar meteen een UTP-kabel aan vastgehecht zit. Eens de kabel arriveert in de juiste zone, kan het UTP-gedeelte dan worden losgetrokken zodat de toestellen aangesloten kunnen worden.
Sommige commando’s zijn bestemd voor de schakeleenheid zelf – bijvoorbeeld volume op en neer – maar andere moeten worden doorgesluisd naar de aangesloten bronnen. Als je een andere FM-zender wil kiezen, bijvoorbeeld.
Om dat mogelijk te maken, is zo’n schakeleenheid veelal uitgerust met een aantal infrarooduitgangen. Daar kan dan een speciaal kabeltje op aangesloten worden, met een IR-zendertje op het andere uiteinde. Die wordt dan op de IR-ontvanger van het desbetreffende toestel aangebracht. Meer praktische informatie rond de installatie van zo’n IR-netwerkje vind je in onze workshop.
,
De mp3-revolutie heeft ertoe geleid dat steeds meer muziekliefhebbers hun muziekcollectie op een harde schijf bewaren. Je kan op die manier immers eender welk nummer uit je collectie opduikelen door eenvoudigweg een paar knoppen in te drukken, zonder dat je daarvoor een rek met cd’s binnenstebuiten hoeft te keren.
Bovendien kan je naar hartenlust afspeellijsten aanleggen, een verzameling nummers die achter elkaar moeten worden weergegeven. Een beetje vergelijkbaar met de zorgvuldig samengestelde cassettebandjes van weleer, maar dan oneindig veel sneller en gemakkelijker in gebruik. Als je het juiste compressieformaat gebruikt – of helemaal geen compressie – hoef je je over de geluidskwaliteit ook al geen zorgen te maken.
Maar het beste nieuws in de context van dit verhaal is dat dergelijke systemen zeer geschikt zijn voor multiroom- en multisource-toepassingen. Eens je je muziekcollectie gedigitaliseerd hebt, kan je die opslaan op een pc, een NAS (Network Attached Storage, ook bekend als netwerkschijf) of op een speciale muziekserver.
Dedicated muziekservers – losse hifi-componenten met een harde schijf die geen computer of NAS nodig hebben – zijn doorgaans gemakkelijker te installeren en hebben in sommige gevallen ook nog ‘ouderwetse’ analoge uitgangen.
Dat laatste betekent dat ze ook perfect in een multiroom-systeem met audiobekabeling kunnen geïntegreerd worden. Het nadeel is dat de prijzen vaak een stuk hoger liggen dan die van de pc- en NAS-oplossingen, en dat de opslagcapaciteit verhoudingsgewijs eerder beperkt is.
De belangrijkste conclusie van dit verhaal is dat je vandaag een complete muziekcollectie in de originele (wav/aiff) cd-kwaliteit op een pc of een NAS kwijt kan zonder dat het kostenplaatje de pan uitswingt, maar dat dit voorlopig in veel mindere mate geldt voor losse muziekservers.
In een multiroom-systeem met UTP-bekabeling is er in principe slechts één bron, de harde schijf. Daar kunnen meerdere tracks tegelijk van worden uitgelezen, om te worden verdeeld naar de verschillende zones. Ook een dergelijk systeem heeft dus wel degelijk multisource-mogelijkheden.
Een speciale, centrale schakeleenheid – zoals bij multiroom-systemen met audiobekabeling – is hier niet nodig. Met wat goede wil zou je de router van het computernetwerk eventueel kunnen beschouwen als een soort schakeleenheid.
Voor de distributie van het geluid naar de diverse zones maakt zo’n systeem gebruik van standaard ‘Cat 5e’ UTP-bekabeling. Met andere woorden, netwerkkabel van het type waarmee je ook computers en dergelijke – gewoonlijk via een router – met elkaar verbindt.
In elke zone heb je ook nog een afspeelapparaat nodig dat de eentjes en nullen van de datastroom omzet in muziek. Een aparte versterker en luidsprekers zijn eveneens vereist in iedere zone die je van muziek wil voorzien, al kan je daar uiteraard ook een bestaande stereo-installatie voor inzetten. Naar dit soort afspeelapparaten wordt ook weleens gerefereerd als muziekstreamers.
,
Om het systeem te bedienen is er geen aparte bekabeling of een bedieningspaneel nodig. Je kan gewoon de knoppen op het afspeelapparaat zelf gebruiken of een speciale (vaak bij het afspeelapparaat geleverde) afstandsbediening.
Er zijn echter ook toepassingen op de markt waarbij het afspeelapparaat gecombineerd wordt met een versterker in één enkel apparaat, zoals bij het Digital Music System van Sonos. Soms worden ook de luidsprekers mee geïntegreerd. Deze systemen combineren UTP-bekabeling vaak met de volgende werkwijze voor een multiroom-set-up, een draadloze verbinding.
,
Als je wel een multiroom-systeem wil maar geen zin meer hebt om te (ver)bouwen, is een draadloos systeem de meest aantrekkelijke oplossing. De draadloze multiroom-systemen zijn zeer nauw verwant aan de multiroomsystemen op basis van UTP-bekabeling.
Sterker nog, het gaat in principe over precies dezelfde apparatuur. Je hebt dus een pc, NAS of stand-alone muziekserver nodig als bron, aangevuld met een afspeelapparaat per zone – al dan niet met ingebouwde versterker en luidsprekers. Het enige onderscheid is dan ook dat hier gebruik wordt gemaakt van een draadloze WiFi-verbinding voor het streamen van muziek en het verzenden van bedieningscommando’s.
Net zoals je in computernetwerken vaak te maken hebt met gecombineerde bekabelde/draadloze netwerken is dat ook bij deze multiroom-systemen het geval. De zones die je makkelijk kan bereiken met een UTP-kabel sluit je op die manier aan op je netwerk – een verbinding met kabels blijft het meest betrouwbaar en biedt een grotere bandbreedte – en in de overige ruimtes die moeilijker te bekabelen zijn, werk je met WiFi.
De schakelcentrale is ook in dit geval een netwerkrouter, maar dan wel een exemplaar dat ook draadloze zend- en ontvangstmogelijkheden voor WiFi biedt.
Net zoals je tegenwoordig ook een computernetwerk over de elektriciteitsbekabeling van je woning kan laten lopen, kan je die methode ook voor multiroom-geluid toepassen. Maar omdat elektriciteitskabels helemaal niet bedoeld zijn voor een dergelijke toepassing, raden we aan om dit alleen maar te doen als er geen andere mogelijkheid meer overblijft.
Bovendien ‘verontreinig’ je op die manier je elektriciteitsnetwerk, wat – in geringe mate weliswaar – hoorbare en zichtbare nadelen kan hebben voor alle beeld- en geluidsapparatuur in de woning. Die presteert immers het best als ze schone elektriciteit aangeleverd krijgt.
