Door Weinig hoofdtelefoons zijn zo controversieel als de HD 800. Dat het vlaggenschip van Sennheiser – als we even de nieuwe Orpheus met zijn luxewagenprijskaart negeren – een referentie is in het veld, dat zal niemand ontkennen.
Maar sinds de lancering van in 2009 is er heel wat gebeurd. Er is een hele wapenwedloop ontstaat tussen hoofdtelefoonfabrikanten, met als doel die begeerde titel van ‘beste hoofdtelefoon ter wereld’.
Iedereen die dacht dat de HD 800, eertijds met een winkelprijs van ergens rond 1.200 euro, duur was, zal zich zeer diep zuchten bij het aanschouwen van de prijskaartjes die bengelen op zogenaamde summit-fi-hoofdtelefoons als de Pioneer Master-1 (2.500 euro), HiFiMAN HE-1000 (3.500 euro) of Audeze LCD-4 (4.900 euro). En er zijn nog aardig wat high-end hoofdtelefoons in volle ontwikkeling… Wie het beste op hoofdtelefoongebied wil binnenhalen – summit-fi, zoals dat heet – zal zijn spaarcenten stevig mogen aanspreken.
De trend naar meer en beter laat Sennheiser niet onberoerd. De Duitsers zijn misschien niet de grootste ter wereld – die eer is voor Bose en Beats weggelegd – maar met hun 70-jarige historiek en geweldige no-nonsense ingenieursachtergrond zijn ze echt wel een autoriteit in het segment.
Vanuit die positie werd het toch tijd om een nieuwe sterspeler het veld in te sturen, kwestie om het jong geweld te tonen hoe het moet. Maar de nuchtere ingenieurs van Sennheiser doen dat niet met een gloednieuw vlaggenschip – misschien dat die er wel komt, later – maar met een nieuwe versie van hun referentie die met zachte hand is aangepakt en verbeterd.
,
Hoe je de HD 800 en HD 800S uit elkaar houdt? Heel simpel, de HD 800 is grijs, de HD 800S zwart. Niet onbelangrijk dat kleurverschil, want beide modellen blijven vooralsnog naast elkaar staan in de winkelrekken. In de doos vind je ook een extra gebalanceerde kabel die eindigt in een 4-polige XLR, een accessoire waar je anders al gauw 100 euro of meer voor moet betalen. Maar voor het overige zijn ze héél gelijkaardig.
Dit betekent dat alles wat je al kon lezen in de talloze recensies over de Sennheiser HD 800 (zoals de onze, hier) wat betrekking heeft op comfort en bouwkwaliteit ook van toepassing is op de nieuwe Sennheiser.
Het blijft een zeer lichte open hoofdtelefoon die zijn lage gewicht realiseert door vooral uit kunststof te zijn gebouwd. De HD 800S heeft hierdoor dus niet die solide, warme uitstraling die pakweg een Audeze-topper uit bamboehout of een Oppo PM-1 uit aluminium en lamsleer heeft.
Sommige mensen knappen hier misschien op af. De materialenkeuze gecombineerd met het futuristisch aandoende ontwerp past niet in de audiofiele traditie die kwaliteit vereenzelvigd met gewicht en natuurlijke materialen.
Zeg ik nu dat de HD 800S goedkoop overkomt? Dat nu ook niet. De bouwkwaliteit is zeer goed en ook bij kunststoffen heb je materialen die premium aanvoelen, zoals hier. En het gewicht, die is met 330 gram (zonder kabel) best bescheiden, vooral omdat de enorme driehoekige oorkussens de druk mooi verdelen over een grotere oppervlakte dan bij een doorsnee koptelefoon.
Kortom, het design en de gebruikte materialen zijn middelen die een doel – comfort en geluidskwaliteit – heiligen.
,
De oorkussens zijn trouwens groot omdat de HD 800S dezelfde gigantische dynamische 56-mm drivers hanteert als de HD 800. Het frequentiebereik, de totale harmonische vervorming, de impedantie… de meeste technische specificaties zijn nagenoeg gelijk. ‘Bijna’ is echter niet ‘hetzelfde’.
Als je de frequentiecurve van de twee Sennheisers bekijkt, dan vallen er drie zaken op: onder 150 Hz en boven de 12 kHz is de HD 800S iets sterker aanwezig, terwijl de nieuweling op 6 kHz aanzienlijk zwakker uit de hoek komt. Dat laatste is geen gebrek in het ontwerp, maar een doelbewuste ingreep van Sennheiser.
Eén van de weinig kritieken die veelvuldig op de HD 800 werd gemaakt, is dat hij rond 6 kHz een piek toonde. Deze was (deels) verantwoordelijk voor de reputatie van de HD 800, die volgens niet-fans te agressief en te schel uit de hoek kwam. Bij sommige liedjes kun je bij de HD 800 inderdaad wel eens sibilant sss-klanken horen, al kon een goede versterkerkeuze het fenomeen wat onder controle houden. Bij de HD 800S heeft Sennheiser schijnbaar wat lichte demping aan de driverkern aangebracht om dit probleem op te lossen.
Om de respons bij hoge tonen beter te krijgen, greep Sennheiser naar de absorbertechnologie die gebruikt werd in de driverkamers van de waanzinnig goede IE 800-in ears. Wat die technologie juist doet, is zorgen dat resonanties niet optreden en hoge tonen present houden zonder dat ze te fel op het voorgrond treden.
Persoonlijk vond ik dat de HD 800 bij het beluisteren in het zeer hoog zelden een probleem had, maar de responsgrafiek op de HD 800S ziet er wel beter uit.
,
Omdat de HD 800 een van de referentiehoofdtelefoons in ons arsenaal is, konden we de HD 800S meteen ook vergelijken met zijn voorganger. Het topmodel van Sennheiser is beroemd om zijn kieskeurigheid als het om versterking gaat. Ik gebruikte voornamelijk een TEAC UD-501 met een Sugden Masterclass HA-4-hoofdtelefoonversterker, met lossless cd-kwaliteit en hi-resmateriaal vanop een iMac. Qua DAC kan het wellicht nog wat beter, qua versterker ben ik overtuigd dat de Sugden helemaal past bij de Sennheisers, ook qua vermogen.
De openingstrack van ‘Yod’, uit de Masada-reeks van John Zorn, is voor jazz-haters een toonbeeld van alles wat er fout is met het genre, maar liefhebbers genieten van de enorme manische energie die Zorn met zijn altosax weet te verspreiden. Het klinkt waanzinnig – en het is een track die ik op de HD 800 net te scherp, te klinisch vind.
_par.jpg)
Op de HD 800S is het verschil subtiel, maar wel merkbaar. Het Zorn-lied is net iets zachter en meer aanwezig in het zeer laag, en daardoor genietbaarder.
De kleine extra portie bassen vallen ook op bij ‘Harm’, van Editors’ ‘In Dream’, een traag, sfeervol lied dat in een hele grote hal lijkt te zijn opgenomen. Dat gevoel van midden in een enorme ruimte te staan wordt briljant vertolkt door de HD 800S – net zoals bij de HD 800. Met dank aan die enorme drivers, die de HD 800 (met en zonder S) zo dicht bij een luidsprekerervaring brengen.
De extra basenergie vind ik heel merkbaar in ‘Metamorphosis 1’ van Bruce Brubakers interpretatie van pianowerken van Philip Glass. Ik ben de HD 800 al wat gewoon, dus ik twijfel hier wel of ik toch niet de voorkeur geef aan de ‘magere’ aanpak van de oude Sennheiser. Maar ik kan me inbeelden dat veel mensen op dit punt de HD 800S zouden verkiezen.
Sommige dingen veranderen nooit, en dus is ook de HD 800S net als zijn voorganger helemaal compromisloos als het gaat om bronmateriaal. De schijnwerper die de Sennheiser schijnt op slechte bronbestanden en fouten in de productie is misschien iets minder fel dan voorheen, maar weinig ontsnapt aan zijn wakend oog. Sauron is er niets tegen.
Neem nu ‘Troy’, het prachtig lied op ‘Lion and the Cobra’ van Sinead O’Connor, dat eertijds door de opnametechnicus helemaal verknoeid werd door clipping op de vocals als de Ierse furie haar keel openzet tegen het einde van de track: ervan genieten doe je niet langer.
Voed je de HD 800S wél goede opnames zonder compressie, dan is het genieten van de enorme soundstage en het transparant geluid die bijvoorbeeld ook moeilijk materiaal – zoals live-registraties, symfonisch klassiek en goed opgenomen metal – doet blinken.
Bij de recensie van de HD 800 merkte onze recensent eertijds op dat de vlakke weergave en controle van de hoofdtelefoon je kan aanzetten om luider te luisteren dan goed voor je is. Toen mijn ogen op die opmerking vielen, realiseerde ik me dat dit ook aan het gebeuren was met de HD 800S. Beetje oppassen dus.
,
Moet je jouw HD 800 op de tweedehandssite van HiFi.nl zwieren om snel de HD 800S te kunnen kopen? Tenzij je echt een zware hoofdtelefoonliefhebber bent, is het antwoord: “Neen”. Probeer met wat equalizing en juiste versterkermatching zelf de HD 800 bij te regelen.
Als je echt een waaghals bent, dan kun je op eBay zelfs doe-het-zelf-demping vinden die je zelf aanbrengt om de karakteristieken van de HD 800 bij te regelen. Maar zelfs voor een doe-het-zelver als mezelf vind ik dat te gewaagd met een hoofdtelefoon van 1.000 euro plus. Geld groeit niet aan de bomen.
Maar als je op punt stond om de HD 800 te kopen, dan moet je niet twijfelen: koop de HD 800S. De nieuwe versie is subtiel maar duidelijk beter. En hoewel ook de HD 800S nu niet opeens je gaat omhullen met een warm geluid, is hij wel net een stukje toegankelijker en vriendelijker geworden.
Het belangrijkste daarbij is dat alle kwaliteiten die de HD 800 tot een referentie verhefden nog altijd aanwezig zijn. De transparantie, grootte en diepte van de soundstage en de algemene ruimtelijkheid is en blijft adembenemend.
Een minpunt in dit verhaal vind ik wel de prijsverhoging die Sennheiser de facto invoert met de HD 800S. Het klopt dat de HD 800 bij zijn introductie (relatief) duurder was dan de 1.000-1.100 euro die je nu betaalt, maar door de HD 800S op 1.500 euro te plaatsen vind ik net een stap te ver.
De extra gebalanceerde kabel die je er bij krijgt heeft uiteraard wel een waarde, maar ik had het toch liever als een accessoire gezien zonder er vooraf te betalen. Een gebalanceerde kabel is namelijk niet voor iedereen bruikbaar. En om echt te zeuren: een referentie zoals deze hoofdtelefoon verdient een presentatiedoos die net iets luxe is.
Als je pakweg kijkt naar de houten doos van de Oppo PM-1, dan is het dikke karton van de HD 800S-verpakking de hoofdtelefoon niet waardig. Maar goed, u gaat hem natuurlijk meteen een plekje geven op een Sieveking Omega-stand, toch?
Los van die opmerking kun je niet ontkennen dat de HD 800S een hele prestatie is, een hoofdtelefoon die verdient om erkend te worden als een referentie. Als je dan rekening houdt met de nieuwe klasse vlaggenschepen bij de concurrentie, met prijskaartjes die een meervoud zijn van de HD 800S, dan lijkt het een redelijke prijs voor wat je krijgt. Doe een citytrip of twee minder, en schenk je oren een mooi cadeau.
