Door Relaxed kijken of totale onderdompeling? Voor het ene zit je best wat verder, voor het andere wat dichter. Maar hoe ver of hoe dicht zit je nu best van je televisie?
Het is een van de eerste dingen waar mensen naar vragen als ze een nieuwe televisie willen kopen: hoe groot moet (of mag) mijn nieuwe tv zijn? Het antwoord is dan steevast: dat hangt, onder andere, af van je kijkafstand. Hoe ver zit je van de televisie? Dat hangt in bijna alle gevallen af van de inrichting van de woonkamer. Maar je kan ook bewust kiezen om de woonkamer lichtjes aan te passen zodat je ideaal zit. Hoe ver of dichtbij mag je in dat geval zitten?
,
Er is soms wel wat verwarring over hoe dicht je nu eigenlijk bij je televisie mag zitten. Bestaat er zoiets als de ‘correcte’ kijkafstand? Neen, dat niet, maar er bestaan wel allerlei richtlijnen. Die worden meestal uitgedrukt in de vorm van een hoek, namelijk de horizontale kijkhoek. Dat is de hoek die gevormd wordt door de lijnen vanuit de kijkpositie naar de linkerzijde en de rechterzijde van het scherm.
Voor cinemazalen adviseert de SMPTE (Society for Motion Picture and Television Engineers) een minimale kijkhoek van 30°. THX geeft een aanbevolen minimum van 36°, al aanvaarden ze 26° als absoluut minimum. Die cijfers corresponderen dus met de kijkhoek die je hebt achteraan in de cinemazaal. Wie helemaal vooraan zit, kan tot 60° kijkhoek hebben!
Maar zijn er dan geen richtlijnen specifiek voor televisie? Niet vanuit de SMPTE, al zal je wel regelmatig dezelfde 30° kijkhoek aanbevolen krijgen. THX heeft wel een aanbeveling, namelijk 40° (zie hier).
Je kan ook rekening houden met hoe dicht je eigenlijk mag zitten alvorens je elke pixel kan onderscheiden. Heb je (al dan niet met behulp van een bril) een scherptezicht dat als ‘normaal’ beschouwd wordt, dan heb je een visus of scherptezicht van 1 (in de US 20/20 zicht genaamd, in Europa ook 5/5 zicht genaamd). Dat betekent dat je oog details ter grootte van 1 arcminuut (een 60e van een graad) kan onderscheiden. Dat komt op een Full HD scherm (1.920 x 1.080) overeen met een kijkhoek van ongeveer 31,2°. Op een HD scherm (1.280 x 720) resulteert dat in een kijkhoek van 21,1°.
Tot slot wordt er ook vaak verwezen naar de ‘Lechner-afstand’. Bernard Lechner, een voormalig onderzoeker bij RCA, deed in de tijd dat we allemaal nog naar beeldbuizen keken een studie in Amerika om te bepalen hoe dicht mensen nu eigenlijk bij hun televisie zaten. Hij kwam uit op 9 voet (2,7 meter). Richard Jackson van Philips Labs, Engeland kwam tot een gelijkaardige conclusie, 3 meter. Belangrijk detail: die afstand was gebaseerd op de afmetingen van kamers, en de opstelling van het meubilair, en dus niet op schermgrootte en resolutie.
Tot zover de theorie. Hoe zetten we dat om in praktische richtlijnen?
,
Het is niet erg handig om in de woonkamer met een gradenboog aan de slag te gaan. Dus willen we een richtlijn uitwerken die je een kijkafstand geeft gebaseerd op de grootte van je scherm. Vermits de schermdiagonaal ongetwijfeld de populairste afmeting is om een schermgrootte aan te geven, baseren we onze aanbevelingen daarop. Met een beetje wiskunde, en de veronderstelling dat we naar een 16:9 scherm kijken, komen we dan uit op de volgende tabel. Links vind je de kijkhoek, daarnaast de verhouding tussen kijkafstand en schermdiagonaal die resulteert in die kijkhoek.
Wanneer zit je te dicht? Uit de theorie weten we dat we bij een kijkhoek van 31,2° alle Full HD pixeldetail kunnen zien. Dat komt ongeveer overeen met een kijkafstand van 1,56x de schermdiagonaal. Dat is niet ver! Voor een 40 inch scherm is dat 1,59 meter en ongetwijfeld zitten de meesten mensen verder. Wie dichter dan dat zit kan soms individueel pixeldetail zien, iets wat je best vermijdt. Op basis daarvan vinden we de THX-aanbeveling eigenlijk te agressief. Bij 40° kijkhoek zit je immers aanzienlijk dichter (1,2x de schermdiagonaal).
Als richtlijn voor de dichtste afstand geven we daarom 1,5x de schermdiagonaal.
Wanneer zit je te ver van de televisie? De SMTPE richtlijn vertaalt zich in een afstand van 1,63x de schermdiagonaal, nauwelijks iets verder dan waar we alle Full HD detail zien. Dat levert ons dus weinig nuttige info op. Wat wel een interessant aanknopingspunt is, is vanaf waar we alle detail op een HD (1.280 x 720) scherm zien, namelijk 2,34x de schermdiagonaal. Wie verder zit, heeft immers weinig of geen nut aan een Full HD scherm, vermits je zelfs de HD (1.280 x 720) details niet meer kan zien. Wie dichter zit, wil juist een Full HD scherm om te vermijden dat hij het individuele pixeldetail van een HD scherm ziet.
Als richtlijn voor een zinvolle, verste kijkafstand geven we daarom 2,5x de schermdiagonaal.
Tot slot, hoe zit het met de Lechner-afstand? Wel, als jij ook op een afstand van ongeveer 2,7m van de televisie zit – en we vermoeden dat dat in heel wat huiskamers het geval is – dan kan je onze richtlijnen gebruiken om na te gaan hoe groot (of klein) je scherm mag zijn. Voor die kijkafstand mag je als grootste scherm naar 65 à 70 inch kijken. Het kleinste Full HD scherm dat nog zinvol is op die afstand is 42 inch.
,
Aanbevolen minimale kijkafstand (ideaal voor intense beleving): 1,5x de schermdiagonaal (in cm).
Aanbevolen maximale kijkafstand (voor een meer ontspannen ervaring): 2,5x de schermdiagonaal (in cm).
Kijkhoek heeft een erg grote impact op onze kijkervaring. Naarmate het beeld een groter deel van je gezichtsveld vult, voel je je meer ondergedompeld in het gebeuren. Ben je een film- en/of sportfanaat en wil je het meest meeslepende beeld, dan schuif je best op in de richting van de dichtste kijkafstand. Voor ontspannen kijken kan je verder naar achter schuiven.
In deze tabel kan je de schermmaat opzoeken en vind je onmiddellijk de uiterste kijkafstanden terug.
Je mag uiteraard verder zitten dan ons aanbevolen maximum, maar dan haal je geen optimaal nut uit je Full HD televisie. We raden wel af om verder te zitten dan 3,5x de schermdiagonaal. Op die afstand kan je zelfs naar SD-beeldmateriaal kijken zonder verschil te zien met HD. Hou er tot slot ook rekening mee dat je de kijkafstand zelf aangenaam moet vinden, ongeacht wat onze aanbevelingen zeggen.
Je kan de tabel ook omgekeerd gebruiken. Stel je wil een nieuwe televisie kopen, en je kijkafstand zal ongeveer 2,5 meter zijn. Zoek die afstand op in de kolom (Min. Kijkafstand (cm)), de overeenkomstige schermmaat is de grootste Full HD televisie die je mag installeren (65 inch), rond wel best af naar beneden. Zoek de afstand vervolgens op in de kolom (Max. Kijkafstand (cm)), de overeenkomstige schermmaat daar is de kleinste Full HD maat die nog zinvol is (40 inch). Maar opnieuw, dit zijn richtlijnen. Hou bij de aankoop ook rekening met andere factoren, zoals het uitzicht in de woonkamer, en bedenk dat televisies in een toonzaal altijd klein lijken. Dat is omdat de toonzaal veel groter is dan je woonkamer.
Alles nagekeken? Plof dan in je zetel en geniet van je televisie.
