Door We meten de lichtopbrengst van projectoren al jaren door wit te meten. Dat vertelt helaas niet het hele verhaal. DLP-projectoren hebben het lastiger in heldere ruimtes dan LCD-projectoren. Waarom?
Wie in de winkel een LCD-projector en DLP-projector naast elkaar ziet staan met elk 2.000 ANSI-lumen lichtopbrengst is waarschijnlijk geneigd om te denken dat de prestaties ongeveer gelijk zijn. Dat is helaas niet het geval. Wanneer de projectoren in een een omgeving met wat licht gebruikt worden en je dus de maximale helderheid van de projector verlangt, hebben single chip DLP-projectoren het aanzienlijk moeilijker om mooie kleuren op het scherm te zetten.
Epson nodigde ons een dagje uit in Parijs om de verschillen in een testopstelling te bekijken. En die waren op z’n minst gezegd opvallend. Vier projectoren stonden naast elkaar opgesteld in een blinde test zodat we geen merken konden herkennen. Op een wit beeld was duidelijk te merken dat de helderheid van alle vier de projectoren ongeveer gelijk was. Zodra we echter gekleurde beelden te zien kregen waren de verschillen dramatisch.
Een nieuwe specificatie: WLO vs CLO.
De lichtopbrengst specificatie bij alle projectoren is gebaseerd op wit licht. Het specificeert hoeveel lumen wit licht de projector kan genereren. Deze specificatie vind je in de lijsten terug onder de benaming Helderheid of Lichtopbrengst, uitgedrukt in ANSI-lumen. We noemen het ook WLO (White Light Output). Ze zegt niets over hoeveel lumen rood licht of groen of blauw de projector kan genereren.
Om de maximale kleur-output van een projector te meten, meet men de lichtopbrengst van maximaal rood, groen en blauw individueel en telt die dan op. Wit licht wordt immers gemaakt door rood, groen en blauw samen te projecteren. Die som noemen we dan CLO (Color Light Output). In theorie moeten die twee gelijk zijn. Maar dat is helaas niet altijd zo. Bij sommige projectoren is de CLO aanzienlijk lager dan de WLO.
,
Bij projectoren met drie chips, zoals LCD (daarom vaak 3LCD genoemd), LCoS (beter gekend als Sony’s SXRD en JVC’s D-ILA) en drie chip DLP projectoren gebruikt men drie onafhankelijke kanalen voor rood, groen en blauw. Op deze projectoren is de som van de lichtoutput van rood, groen en blauw licht per definitie gelijk aan die van wit. Met andere woorden: CLO=WLO.
Bij single chip DLP-projectoren is dat anders. Kleur wordt gecreëerd door een draaiend kleurwiel, dat onderverdeeld is in verschillende segmenten. In veel gevallen zit daar niet enkel een rood, groen en blauw segment in, maar ook een wit segment of zelfs nog segmenten met secundaire kleuren. Dat witte segment zorgt er voor dat het beeld helderder wordt. Maar het heeft ook andere gevolgen. Veronderstel voor de eenvoud een kleurwiel met vier gelijke segmenten (WRGB). Om wit te genereren kunnen alle vier segmenten gebruikt worden. Maar om rood, groen of blauw te tonen kan telkens slechts één segment gebruikt worden. Als je de output van die drie optelt kom je maar aan 3/4. Kleuren zullen er dus donkerder uitzien dan wit. In praktijk blijkt de CLO van heel wat DLP-projectoren slechts een derde te zijn van hun WLO!
,
De beelden tonen duidelijk een dramatische impact. Maar dat moeten we onmiddellijk nuanceren. Want deze effecten zie je enkel als je erg veel licht eist van je projectoren. Als je je projector gebruikt voor presentaties in een helder verlichte vergaderzaal, of als je sport, tv of film wil bekijken in de woonkamer zonder verduistering, dan zal een single chip DLP-projector effectief benadeeld zijn. Je kiest in dat geval beter voor 3LCD, LCoS of drie chip DLP.
In een echt Home Theater, waar je altijd met degelijke verduistering kijkt, gebruik je maar een deel van de theoretische lichtopbrengst. We weten al jaren dat in de helderste beeldpresets de kleurweergave absoluut niet correct is. Noch voor LCD, noch voor DLP.
Home Theater-projectoren moet je gebruiken in de ‘film’, ‘rec709’ of andere beeldmodes die gemaakt zijn voor film. Die modes zitten dicht bij een correcte, gekalibreerde kleurweergave. Een kalibratie zorgt zowel bij een DLP als LCD-projector voor een correcte kleurweergave, die in balans is met zijn witwaarde. Dat werd bevestigd tijdens ons bezoek in Parijs door alle projectoren in ‘film’ mode te schakelen. De kleurweergave was dan vrij gelijk tussen alle projectoren al was er wel een verschil in algemene helderheid.
Zowel LCD als DLP presteren na kalibratie minder lichtopbrengst dan er op de doos staat. Een LCD-projector zal over het algemeen wel meer lichtopbrengst overhouden. Je krijgt met andere woorden toch net iets meer waar voor je geld.
,
CLO (Color Light Output) is een nieuwe specificatie die je kan gebruiken om na te gaan of een projector zijn helderste prestaties ook op kleurvlak kan neerzetten en niet enkel met wit licht. Kijk je bij veel omgevingslicht, dan hou je daar best rekening mee.
Kijk je bij verduistering dan is CLO minder belangrijk, maar duidt het nog altijd aan welke van de twee projectoren vermoedelijk het helderste beeld zal neerzetten na kalibratie.
Een echte Home Theater-projector gebruik je met een gekalibreerde instelling. Alle projectoren presteren dan minder lichtopbrengst dan ze op papier tonen. Naast CLO spelen daar ook andere factoren in mee. In een Home Theater omgeving zouden we daarom graag een specificatie zien die zegt hoeveel lichtopbrengst een projector heeft na kalibratie. Helaas bestaat die voorlopig nog niet. CLO brengt dus ook op dat vlak geen eenduidig antwoord.
