Door Er wordt vaak gesproken over Bluetooth als één geheel, maar dat klopt niet helemaal. Langs een kant heb je inderdaad dé officiele Bluetooth-standaard, die eigenlijk een draadloze technologie beschrijft om data over korte afstanden te versturen op de 2,4 GHz band. Maar langs de andere kant zit er toch wat verschil op, omdat Bluetooth fungeert als een 'drager' voor andere, optionele technieken. De ene Bluetooth-verbinding is de andere niet.
Bluetooth is een punt-tot-punt-technologie, wat wil zeggen dat het dient om data – geluid, beeld of iets anders – van één specifiek apparaat naar een ander te sturen. Het is met andere woorden een draadloze technologie die bedoeld is om een kabel te vervangen. De kabel van de computer naar een printer of – veel interessanter voor ons – de kabel tussen een audiobron en een hoofdtelefoon of receiver.
,
Bluetooth is dus een drager, een draadloze pijpleiding als het ware. Om iets te doen met die pijpleiding moet er een zogenaamde profile present zijn, wat eigenlijk een specificatie is die uitlegt hoe een bepaalde functie (zoals audiostreaming) tot stand komt.
De voornaamste manier om geluid aan een zekere kwaliteit te versluizen via Bluetooth is via het Advanced Audio Distribution Profile-profiel, beter bekend als A2DP.
Eigenlijk werd A2DP ontworpen om audio in twee richtingen te versluizen. Initieel werd het vooral gezien als een manier om draadloze headsets en carkits met smartphones te laten samenwerken. Maar toch was het ook voorzien op meer, want er werd van de meet af voorzien om geluid in stereo en in een goede kwaliteit door te sturen.
Maar qua de kwaliteit is er geen garantie, en dat heeft allemaal met de gebruikte codecs te maken.Volgens de regels moet enkel de vrij inefficiënte SBC-codec verplicht present zijn in A2DP-compatibele apparaten zoals telefoons en tablets.
Fabrikanten mogen optioneel ook betere codecs ondersteunen, zoals AAC of MP3, maar dat gebeurt niet zo vaak. SBC kent wel een hoge kwaliteitsmodus, die natuurlijk wel geselecteerd moet worden door de software van het brontoestel, zoals je smartphone. Dat is niet altijd het geval.
Apple bijvoorbeeld, voorzag tot voor kort dat zijn laptops audio aan een lage kwaliteit streamden via SBC. Het is daarom dat sommige apparaten misschien wel goed klinken via Bluetooth en andere weer niet, naargelang de kwaliteitsinstelling die de fabrikant hanteert.
Zelfs met de hoge kwaliteitsmodus aan is SBC een minder optimale keuze voor de geluidskwaliteit. Het is immers een lossy compressietechnologie, die bovendien niet echt goed werkt. Geschat wordt dat het minstens een drie keer hogere bitrate nodig heeft om dezelfde kwaliteit als een MP3 te halen.
Problematisch, want A2DP voorziet maximaal 512 bit/s voor stereogeluid. Je kan dus op z'n best een kwaliteit krijgen die vergelijkbaar is met een MP3 van 160-170 kbps.
Bovendien verlaagt de kwaliteit nog meer als je MP3’s afspeelt en via Bluetooth doorstuurt. Je neemt dan immers een liedje dat met één lossy algoritme (MP3) in elkaar gedrukt werd – met het verlies van een deel van de audiodata – en je onderwerpt die dan voor een tweede maal aan een destructieve compressie (SBC).
De kans is heel groot dat de overblijvende audiodata te mager wordt, wat een impact op de klank heeft. Denk daarbij aan een uitgehold laag en hoge tonen die zeer metaalachtig klinken.
,
Je moet geen Einstein zijn om een oplossing te formuleren: vervang de lossy SBC-codec door een ander en beter algoritme. En dat is precies wat de firma CSR pusht, op basis van de Apt-X-technologie die het verkreeg door de overname van het bedrijfje APTX.
Apt-X dateert al van de jaren negentig, maar wordt nu nog doorontwikkeld. Het werkt door SBC te vervangen als compressietechnologie voor Bluetooth-audio. Dat kan zowel lossy als lossless.
Het interessante aan het eerste is dat Apt-X geen pyscho-akoestische algoritmes gebruikt. Er worden dus geen ‘onhoorbare’ frequenties weggegooid, wat al een hele kwaliteitsverbetering inhoudt. De lossless variant behoudt de oorspronkelijke data, dus daar wordt de kwaliteit helemaal niet aangetast.
Andere voordelen van apt-X zijn de beperkte latentie (vooral interessant voor opnames en multispeakeropstellingen), de compatibiliteit met hogedefinitiegeluid en het vermogen om meerkanaalsgeluid door te sturen.
Kortom, apt-X heeft alle troeven in handen om Bluetooth-audio naar een hoger niveau te tillen. Alleen is er een grote hinderpaal: het is een ‘gesloten’ technologie waar fabrikanten een licentie voor moeten nemen, en daar hangt natuurlijk een zekere kostprijs aan vast.
,
Gelukkig zien steeds meer merken in dat Bluetooth-streaming een betere kwaliteit verdient. Het is ook belangrijker geworden, wat veel te maken heeft met het toenemende succes van smartphones en tablets.
Een impuls komt er ook vanuit de hoek van Apple. Dat merk pusht immers AirPlay, en daardoor hebben concurrenten een kwalitatief antwoord nodig.
Sennheiser en Creative waren de eerste merken die apt-X inbouwden in hun toestellen. Omdat zowel zender als ontvanger de technologie moeten ondersteunen, waren hun producten totaaloplossingen. In de doos stak dus een zender (zoals een adapter voor de iPhone) en een ontvanger, zoals een speaker of headset.
De grote doorbraak is dat apt-X op heel wat meer losse apparaten verschijnt, zowel aan zend- als ontvangstkant.
Bij smartphones zijn vooral HTC en Samsung wegbereiders. Bij die laatste zijn verschillende toptoestellen, zoals de Galaxy SIII, uitgerust met apt-X. Ook nieuwe Nokia’s zoals de Lumia 920 dragen het mee. Bij hifimerken zijn Arcam, Cambridge Audio, NAD en Onkyo apt-X-fans geworden.
Die laatste via de UBT-1-adapter die past in AV-receivers van 2012, zoals de TX-NR616. Op de redactie zien we bovendien meer speakerdocks passeren met de technologie, zoals de Samsung DA-E750.
De DA-E750 is een interessant toestel om apt-X te testen, aangezien het ook AirPlay-compatibel is. Onze bevindingen – evenals met de Visio 1 van NAD – zijn dat apt-X de verschillen tussen Bluetooth en Airplay opheft, en een uitstekende kwaliteit biedt.
Wellicht de grootste frustratie rond apt-X is dat er niet altijd duidelijkheid is over welke apparaten het ondersteunen. Zo wordt er her en der online gesteld dat nieuwe Apple-laptops de codecs gebruiken, maar daar vind je nergens concrete informatie over.
Ook lijkt apt-X nog geen concrete doorbraak te kennen bij in-car-merken. En dat is wel spijtig, want net in de wagen wordt Bluetooth-streaming nu veel gebruikt.
