Door Met dit model brengt Epson heel wat nieuwigheden in zijn lineup. De blikvanger is natuurlijk de laserlichtbron. Daarnaast gebruikt de EH-LS10000 een variant van LCoS panelen in plaats van lcd-panelen. Deze paneeltechniek wordt ook gebruikt door Sony (onder de naam SXRD) en JVC (onder de naam D-ILA). Epson noemt het nu ‘3LCD Reflective’. De voordelen zijn gekend: betere zwartwaarde en nauwelijks zichtbaar rooster. Tot slot, op een topprojector verwachten we Ultra HD resolutie. Maar daar is Epson kennelijk nog niet klaar mee. Er werd geopteerd voor de e-shift technologie zoals die door JVC geïntroduceerd werd. Daarmee genereert de Epson pseudo-4K beelden, maar belangrijker is dat het hem ook in staat stelt om echte Ultra HD beelden weer te geven.
,
Voor deze nieuwe telg moet je wel wat plaats voorzien. Het is veruit de grootste (55x55x25 cm) en zwaarste (18kg) projector die we ooit getest hebben. Om de logistiek wat te vergemakkelijken gaan we hem testen bij Home@TheMovies in Breendonk. Dat zo’n kolos een wat leuke vormgeving kan gebruiken spreekt voor zich. Epson moet dat ook gedacht hebben en stak de EH-LS10000 in een golvende, organisch ogende behuizing. Vooraan kijk je in de imposante lens en ruime verluchtingsroosters. Naast esthetiek is er ook aan de praktische kant gedacht. Om de projector niet nog langer te maken wanneer hij aangesloten is, zijn alle aansluitingen een flink eind verzonken in de projector. Zo vermijdt Epson dat de connectoren van de kabels nog eens vijf cm uitsteken. De stroomkabel sluit je onderaan aan, zodat ook die de opstelling niet groter maakt. De projector kan daardoor volledig tegen de muur staan.
Bij de aansluitingen een aangename verrassing. Epson koos voor HDMI 2.0 poorten met ondersteuning voor HDCP2.2. Daarmee kan de projector toekomstige Ultra HD bronnen weergeven. De specificaties spreken overigens over een HDMI 1.4 aansluiting, maar Epson bevestigde ons dat het wel degelijk HDMI 2.0 aansluitingen zijn, die voorlopig enkel nog niet officieel gecertificeerd zijn. De netwerkaansluiting is enkel nuttig als je de projector wil bedienen via het netwerk, je kan er geen media langs aanbieden.
,
Over de plaatsing moet je je alvast niet te veel zorgen maken. Epson biedt al jaren ruime zoomlenzen en uitgebreide lensshift mogelijkheden en dat is op de EH-LS10000 niet anders. Daardoor functioneert de projector in heel wat posities optimaal. Meer nog, op deze projector is de lens gemotoriseerd. Dat maakt installatie erg makkelijk, maar creëert ook een andere mogelijkheid. Epson voorziet tien verschillende lensgeheugens, zodat je meerdere combinaties van focus, shift en zoom kan opslaan en met een druk op de knop terugroepen. Dat is ideaal voor mensen met een 2.35:1 scherm. Die kunnen een preset gebruiken om 2.35:1 materiaal schermvullend te tonen, en met een andere wordt de lenspositie aangepast om 16:9 of 4:3 materiaal te tonen. Een goedkoop alternatief voor een anamorfe lens dus.
De projector is bovendien fluisterstil. In de eco en midden stand is er nauwelijks iets te horen. In de hoogste stand hoor je de ventilator, maar wees gerust, storen zal dat niet. Zelfs dan is de Epson nog stiller dan sommige andere projectoren in hun eco stand.
De menu’s zijn uitgebreid en laten heel wat controle en kalibratie toe. De afstandsbediening is erg fors, en bevat naast heel wat toetsen waar je onmiddellijk bepaalde functies van de projector mee bedient ook afspeeltoetsen voor media. Als je opstelling HDMI-CEC ondersteunt, wat veelal het geval is, dan kan de remote dus ook dienen om de film te starten en te stoppen.
,
Tijd om even te kijken wat de laserlichtbron ons te bieden heeft. In traditionele projectoren wordt wit licht opgewerkt met een UHP-lamp. Dat licht wordt gesplitst in rood, groen en blauw en naar de respectievelijke panelen geleid.
Hoe werkt deze projector? De lichtbron bestaat uit twee blauwe lasers. Een daarvan wordt rechtstreeks naar het blauwe RLCD paneel geleid. De andere exciteert een gele fosfor, en het gele licht wordt opgesplitst in rood en groen, en op zijn beurt naar de correcte RLCD panelen geleid. Erg groot is het verschil dus niet denk je dan.
Maar een laser biedt een aantal stevige voordelen. Ten eerste is de levensduur van een UHP-lamp beperkt, van 3.000 tot 6.000 uur. Epson claimt op deze projector een levensduur van 17.000 tot 30.000 uur. Lampen vervangen zou dus tot het verleden moeten behoren. Een tweede voordeel is dat lasers zeer snel reageren op hun elektronische aansturing. Daar maakt Epson gebruik van om de lichtopbrengst dynamisch te regelen. Dat is te vergelijken met het gebruik van een dynamische iris in andere projectoren. Elk beeld wordt geanalyseerd, en al naargelang de gemiddelde helderheid wordt de iris verder geopend of iets meer gesloten. Zo haal je een hoger dynamisch contrast. De EH-LS10000 doet dit door rechtstreeks de lichtopbrengst van de laser aan te passen, een iris is dus niet meer nodig. Daardoor haalt de projector een uitstekend dynamisch contrast.
,
Genoeg theorie, tijd om te genieten. En al heel snel blijkt dat de Epson prachtige beelden maakt. We schakelen de projector in de ‘Natuurlijk’ beeldpreset. Alhoewel de zwartwaarde vermoedelijk de duimen moet leggen voor de allerbeste projectoren op dat vlak zoals de JVC D-ILA modellen, kan de Epson moeiteloos mee in het koppeloton lopen. Het contrast is uitstekend. De beelden bevatten enorm veel zwartdetail en met 1500 lumen maximale lichtopbrengst brengt de projector in een verduisterde ruimte een enorm scherm tot leven. In de testruimte van Home@TheMovies hangt een 2,8m breed scherm. Geen probleem dus. Wie op een bescheidener scherm van ongeveer 100 inch werkt kan zelfs wat omgevingslicht tolereren. In de ‘Natuurlijk’ beeldpreset haalt de Epson uitstekende resultaten. Het kleurbereik is bijna perfect en de grijsschaal is zo goed als neutraal. Enkel in de helderste tinten is er een licht blauw overschot, dat zich makkelijk laat weg kalibreren.
Bovendien is de projector ook in staat om een breder kleurbereik weer te geven. Zowel Adobe RGB als DCI zijn ondersteund. Beide gamuts zijn aanzienlijk groter dan Rec.709, het gamut dat we nu gebruiken voor HDTV en Blu-ray. Het heeft weinig nut om die extra kleuren in te zetten op je huidige content, vermits die er dan veel te sterk gesatureerd zal uitkomen. Maar voor de toekomstige Ultra HD Blu-ray films die wel een ruimer kleurbereik ondersteunen is dat mogelijk een goede troef.
,
De beeldverwerking is grotendeels in lijn met de prestaties van de EH-TW9200. Dat betekent dat deinterlacing niet optimaal is. De projector heeft moeite om betrouwbaar de juist video- of filmframerate te detecteren. Op interlaced bronnen zoals bijvoorbeeld een settopbox voor digtale tv kan dat wel eens voor een kameffect of lichte kartelrand op diagonale lijnen zorgen. Gebruik dus waar mogelijk 720p of 1080p ingangsbronnen in plaats van 1080i. Maar afgezien van die ene tekortkoming is ook de beeldverwerking uitstekend. Ruisonderdrukking maakt korte metten met compressieruis en willekeurige ruis. Dankzij ‘frame interpolation’ haal je het vervelende schokeffect uit panbeelden, en maak je snel bewegende beelden een pak scherper. Vermijd wel de hoogste instelling, die veroorzaakte te veel beeldartefacten. Frame interpolation is niet beschikbaar als je Ultra HD materiaal aanlevert, wat met het oog op de toekomst wel jammer is.
De EH-LS10000 is wel degelijk een Full HD projector, maar dankzij slimme beeldverwerking kan hij beelden opwaarderen naar pseudo-4K. Door elk beeld twee maal te tonen, een keer gewoon en een keer met het paneel een halve pixel diagonaal verschoven, kan je mits de nodige beeldberekeningen een pseudo-4K effect creëren. Je haalt daarmee, als je van een kwalitatief goede bron start, wel degelijk wat extra detail uit het beeld. Epson biedt vijf stappen aan in Super-resolution 4K om het beeld op te scherpen, maar we raden niet aan om verder te gaan dan de tweede stap om vals detail te vermijden. 4K-techniek en frame interpolation zijn overigens enkel te combineren als je vertrekt van een 1080p/24 bron zoals een Blu-ray film. In alle andere gevallen moet je kiezen: ofwel Super-resolution 4K of wel frame interpolation. Persoonlijk denken we dat Frame interpolation dan de beste keuze is.
,
De laserlichtbron mag dan een erg lange levensduur hebben, maar een zuinig verbruik heeft ze niet. Met 442 Watt in de hoogste stand is dit beduidend meer dan projectoren met vergelijkbare lichtopbrengst en een UHP lamp. Die hebben doorgaans voldoende aan ongeveer 300 Watt.
,
De EH-LS10000 is duidelijk de start van een nieuwe generatie projectoren. De laserlichtbron en RLCD –panelen bieden voldoende licht, prachtige kleuren, en uitstekend contrast. Dat dit geen echte Ultra HD projector is willen we door de vingers zien, vooral omdat de Super Resolution 4K techniek en de HDMI-aansluitingen het wel mogelijk maakt om echte 4K-content weer te geven.
