Door Een aantal jaren geleden beschouwde ik New Acoustic Dimension, zoals NAD voluit heet, als een fabrikant die zich vooral sterk profileerde in de middenklasse. En toen verscheen de Master Series op het toneel.
De M2 digitale versterker van NAD opende voor mij de ogen dat NAD meer in zijn mars heeft. Daarna volgenden toestellen zoals M50-muziekspeler, M51-DAC en het M52-opslagsysteem, met een sterke nadruk op het digitale domein. Die geheel andere benadering wordt vet onderstreept met de gloednieuwe M12-digitale voorversterker/DAC en de M22-eindversterker. Nieuwe techniek in een modern jasje vraagt om aandacht en dat heeft NAD de afgelopen weken meer dan genoten.
,
We beginnen met de M12 op te stellen, op spikes met magnetische onderleggers. In de versterker tref ik schakelende voedingen aan die Hypex NC400 Ncore-modules van spanning en vermogen voorzien. NAD heeft zelf de nodige aanpassingen doorgevoerd aan de modules waardoor bijvoorbeeld het continue beschikbare uitgangvermogen zowel aan 8 als 4 Ohm 250 Watt bedraagt. Met dynamische pieken tot meer dan 600 Watt aan 2 Ohm.
Ncore is een techniek waarbij het analoge signaal via Pulse Wide Modulation naar de luidsprekers wordt gevoerd, zonder de noodzaak om het signaal om te zetten naar digitaal. Door de schakelende techniek in PWM is het rendement van de versterker zeer hoog, is er weinig koeling nodig en blijven de kosten beperkt, ondanks het hoge vermogen dat beschikbaar is.
Zoals altijd is een eindversterker Spartaans uitgevoerd. Op de voorzijde zit een met licht omlijst logo (dimbaar). Bovenop, in het midden aan de voorkant zit een aanraakschakelaar met stand-by functie. De achterzijde toont de hoofdschakelaar en de netaansluiting. Daarnaast tussen RCA (ongebalanceerd) en XLR (gebalanceerd) omschakelbare aansluitingen. WBT (look-a-like?) luidsprekerklemmen, een trigger aansluiting en een druktoets om de helderheid van de LED aan de voorkant in te stellen. NAD heeft voor de Masters Series een nieuwe vormgeving; licht, geborsteld aluminium met zwart aluminium platen en zwarte kunststof delen op het voorpaneel.
Na het aansluiten en instellen ziet de set er als volgt uit. Bronnen zijn een analoge Magnum Dynalab tuner, een NAD M50 digitale muziekspeler, een separate Aqua La Scala DAC en een Transrotor/SME/Transfiguration platenspeler met eigen HAT phono versterker. Voor het afluisteren gebruik ik een set PMC fact.12 luidsprekers. Ter vergelijk staat er een Audia voor- en eindversterker opgesteld. Omdat NAD zelf zegt dat het beste resultaat wordt bereikt door de M12 en de M22 gebalanceerd te verbinden gebruik ik daarvoor VdH-kabels met XLR stekkers.
,
Inwendig worden analoge bronnen eerst omgezet naar een PCM-signaal, om vervolgens in het digitale domein te worden geregeld en daarna weer omgezet te worden naar analoog. De techniek die NAD gebruikt komt overeen met die in de M2-digitale versterker en de M51 DAC. Omdat het signaal inwendig digitaal is, kunnen instellingen worden gemaakt met een toonregeling en kunnen kantelfrequenties worden ingesteld voor subwoofers.
Voor digitale bronnen is de eerste A/D-conversie uiteraard niet nodig. NAD gebruikt voor de M12 hun eigen MDC (Modular Design Construction). Net als in een computer worden insteekkaarten gebruikt die uitkomen op een backplane. Daarmee is de M12 ongekend flexibel. Zes slots zijn beschikbaar en in het recensie-exemplaar zijn er drie bezet. Slot 1 bevat de analoge ingangen voor RCA en XLR, plus die voor phono, via de software instelbaar voor MM- en MC-elementen. In slot 2 zitten de digitale ingangen voor S/PDIF, tweemaal RCA, tweemaal optisch en een enkele AES/EBU via XLR. In slot 5 zitten USB A- en B-aansluitingen. Helaas nog niet beschikbaar voor mij is een DD-BluOS module, waarmee je direct toegang hebt tot muziekbestanden op een NAS en de M12 samenwerkt met het Bluesound-multiroomsysteem. Een module met driemaal HDMi is er inmiddels wel. Het backplane is gekoppeld aan een mainboard en dat heeft uitgangen de volgende aansluitingen: RCA en XLR uit, digitaal uit via optisch en coax, twee subwoofer uitgangen, trigger in/uit, RI in en RS232 besturing. Op de achterzijde zit tenslotte de hoofdschakelaar en de netspanning aansluiting.
De voorzijde laat een forse volume regelaar zien, naast een zeer fraai touchscreen voor het maken en aflezen van alle instellingen. De lichtintensiteit is in stappen instelbaar. In de praktijk werkt het overzichtelijke touchscreen buitengewoon handig. Natuurlijk is een remote meegeleverd om niet steeds te hoeven lopen. Oh ja, op de voorkant zit een derde USB
,
De NAD-combinatie heeft in de afgelopen weken een diepe indruk achtergelaten op ondergetekende. Niet alleen met Agnes Obel, maar met alle tot nu toe afgespeelde muziek. Wat er dan zo bijzonder is? Na de apparatuur behoorlijk te hebben ingespeeld en is het hoofdkenmerk van de installatie het buitengewoon schone, detailrijke en zuivere geluid. Normaliter zit ik daar niet altijd op te wachten, het mag best wat kleuren of minder rijk aan details zijn als dat de muzikaliteit ten goede komt. Het woordje “te” schiet dan al snel in gedachten.
Ook bij de M12 en M22 is die gedachte opgekomen, maar echter als een speer weer naar achteren gedrukt omdat het niet van toepassing blijkt op de lange duur. Om Philharmonics nog eens bij de kop te pakken, het laat zich uitstekend beluisteren dat bijna alle vocalen van Agnes zelf zijn. Eerste en tweede stemmen, die niet altijd even eenvoudig uit elkaar te houden zijn. De NAD-combi heeft daar geen enkele moeite mee, laat tot in de finesse de zangeres beluisteren in al haar facetten. En mooi voorbeeld daarvan is de track Just So. Daarvoor speelde Brother Sparrow waarin elk instrument haarscherp staat afgetekend in het stereobeeld. In een stortvloed van details die ik normaliter voorbehouden acht aan puur technisch gedreven topmerken die op een veel hoger prijsniveau hun instapmodellen presenteren. Het mooie is echter dat het dit keer niet om zoeken naar de laatste punt op de “i” gaat, maar dat de detaillering een wezenlijk onderdeel vormt van de beleving van muziek. Op één of andere manier ziet NAD kans de muziek de boventoon te laten voeren in het totaal van de presentatie. En op een manier die respect afdwingt vanwege het schone geluid.
Daarmee zijn we er nog niet, de M22
eindversterker heeft bijvoorbeeld een ijzeren grip op de luidsprekers en komt nimmer adem te kort. Bovendien kan de muziek op een heel laag volume niveau spelen en toch compleet blijven. Als in de muziek de bas wordt aangesproken dan komt die enorme power reserve verder naar voren. Zelden kreeg ik een versterker in huis die zoveel gecontroleerde energie kan geven in de laagste tonen. Zonder te vervallen in een dreun zonder enige structuur.
,
De lezer die mij kent zal kritisch opmerken dat ik de loftrompet steek voor een PWM-versterker, terwijl ik veelal beweer dat die techniek niet aan mij besteed is. Dat klopt en daarin heeft de lezer gelijk.
Tot nu toe heb ik nooit kunnen wennen aan de techniek die van oorsprong ontwikkeld is door Hypex, behalve indien toegepast in subwoofers. Maar de tijd staat kennelijk niet stil, getuige onder meer de topluidspreker van Grimm Audio, waarin net als in de M22 Ncore van Hypex wordt gebruikt. Veel merken nemen de techniek vrijwel klakkeloos over, passen een voeding toe en zetten het resultaat op de markt.
NAD doet dat net even anders. Gepokt en gemazeld met hun eigen versterkers en techniek passen ze inderdaad Ncore toe, maar dan in een gemodificeerde vorm die van techniek muziek maakt. Luister zelf maar eens naar Paul Stephenson’s album ‘These Days’. Daarin is niets terug te horen van storende PWM-elementen. Omgeven door akoestische instrumenten staat de zanger op een eenzaam hoog voetstuk. Vol warmte weerklinkt zijn stem en vult het stereobeeld zich met geluid.
Hier kan ik gelijk een beperking melden van de M12 en/of M22, die na nader onderzoek merendeels toe te schrijven valt aan de eindversterker, namelijk dat het stereobeeld beperkt is in de breedte. Het reikt tot de rand van de luidsprekers, soms heel even iets verder, maar nooit breed van muur tot muur. Had ik nooit een andere versterker in de ruimte laten spelen, dan zou het nog kunnen vallen onder de noemer precisie, maar ik weet dat dat niet waar is.
Het stereobeeld is los, diep, hoog maar nooit breder dan de fysieke afstand van luidspreker tot luidspreker. Niet met deze cd, niet met andere soorten muziek, niet via analoge bronnen. Belangrijk is wel dat het stereobeeld geheel los komt van de luidsprekers, die verdwijnen waarna een virtuele geluidbubbel zich vormt waarbinnen één en ander zich afspeelt.
,
Op de technische aspecten van de NAD M12 en M22 is niets aan te merken. De voorversterker is zo flexibel als mogelijk. Daarin moet gedacht worden aan instellen van gevoeligheid aan de ingangen, toonregeling, sample rates voor A/D conversie, phono ingang voor MM of MC, RCA in. XLR in, idem uit, digitaal uit, ingebouwde D/A converter, overzichtelijke display enzovoort.
De M22 steekt daar schraal bij af, maar levert wel een berg vermogen, heeft RCA en XLR in, is energiezuinig en voor een eindversterker zeer compact. Daarom gelijk over op de klank en hoe de NAD-combinatie omgaat met muziek. Op de eerste plaats beschikken de NAD’s over een zeer hoog oplossend vermogen dat tot gevolg heeft dat details tot in de finesses worden weergegeven. Al heel snel verliezen dergelijke versterkers zich in de techniek, maar de NAD niet, die blijft muziek op de eerste plaats zetten.
De versterkers spelen puntig, dynamisch en strak. Strak op alle fronten, vooral in het laag, maar ook midden- en hoog kun je niet rekenen onder de noemer romantisch en warm. Waar de versterkers samen toe in staat zijn is het geven van luisterplezier, niet voor een uur, maar voor uren en uren. Het inzicht dat wordt gegeven in de opname, de finesse die daarbij hoort, het vertaalt zich allemaal in genoegen.
Met alle soorten muziek die ik tot nu heb kunnen spelen. Voor de liefhebber van flexibiliteit gecombineerd met een groot vermogen, die man of vrouw die kijkt naar energieverbruik, de muziekliefhebber met analoge en digitale bronnen, voor iedereen die muziek na aan het hart ligt vormt de M12 voorversterker met de M22 eindversterker een droomcombinatie. Met daarbij uitzicht op een interne streamer met de kwaliteit van een Bluesound Node, bestuurd via een app en voor AV-opstellingen de nodige optionele HDMI-aansluitingen, zet NAD zich wederom hoog op de lijst van meest begeerlijk apparaten.
De actuale prijzen van de nieuwe NAD-toestellen zijn voor de M12 3.999 euro, voor de M22 3.499 euro.
