Door In 1998 bewees Steven Spielberg nog maar eens dat hij een van de grote cineasten van zijn tijd is met deze donders essentiële oorlogsfilm. Saving Private Ryan brak, net als het ongeveer tegelijkertijd in de cinemazalen gebrachte The Thin Red Line van Terrence Malick, met alle tot dan toe heersende conventies in het oorlogsgenre.
Dat laatste kwam niet omwille van zijn meedogenloze rauwheid in de openings- en slotscènes, want dat zat ook al (en beter!) in een klassieker als The Big Red One. Ook niet door de cinematische truukjes die Spielbergs onderdanen later nog perfectioneerden in Band of Brothers, zoals het regelmatige gebruik van first-person-fotografie en frenetieke fast-motion-montage om de doodsangst in lijf en leden van de hoofdpersonages weer te geven: dat waren maar stijlmiddelen.
Wat maakte Saving Private Ryan dan wel een klassieker? Doordat het compleet de Hollywoodmythologie overboord gooide die ook de betere oorlogsprenten als The Big Red One in zich droegen: oorlog gaat niet over een klein troepje helden dat op één of andere manier het verschil maakt, maar over grote groepen jongens en jonge mannen die liever met hun lief in het gras hadden gelegen maar gedwongen zijn om elkaar tot filet américain te herleiden. Niet omdat ze de held willen uithangen, maar omdat het, als ze toch geen andere keuze hebben, beter de anderen zijn die eraan gaan dan zijzelf.
Het groepje dat dan toch van dichterbij wordt belicht in Saving Private Ryan, onder leiding van Tom Hanks, krijgt om dat laatste nog eens te onderstrepen een onzinnige opdracht aangereikt: ze moeten naar de vijandelijke linies trekken om de in de titel vernoemde soldaat (gespeeld door Matt Damon) te repatriëren omdat diens drie broers al zijn gesneuveld en de legerleiding wil voorkomen dat zijn arme moeder een vierde telegram in de bus krijgt.
Het zonet genoemde thema doordrenkte ook een paar sleutelscènes die, dertien jaar later, nog steeds blijven hangen: de door een plaat van Edith Piaf aangestampte dreiging van de laatste bloederige confrontatie in een kapotgeschoten dorp, en de Mof die de Amerikaanse soldaat fluisterend toesmeekt om te stoppen met weerwerk te bieden, zodat zijn doodsstrijd niet nodeloos wordt uitgerekt. Of hoe oorlog tegelijkertijd het lelijke en het schone van de menselijke natuur kristalliseert.
Maandag 3 juni op VIER om 20u30
