Door In-ear hoofdtelefoons zien er op het eerste zicht allemaal gelijkaardig uit: het zijn minuscule 'dopjes' waar een stukje rubber of foam op zit dat in je oor verdwijnt, met aan de andere kant twee kabeltjes die naar je smartphone of tablet lopen.
Maar zo eenvoudig is het natuurlijk niet. Onderhuids zijn er vaak grote technische verschillen, die niet alleen een rechtstreeks effect op de geluidskwaliteit hebben maar ook mooi illustreren hoe creatief sommige fabrikanten omspringen met de beperkte ontwerpruimte die zo'n in-ear hoofdtelefoon biedt.
De nieuwe JVC HA-FXZ200 (249 euro) past alvast volledig in dat stramien. Zo gebruikt de Japanse elektronicaspecialist bij dit opvallende in-ear model maar liefst drie piepkleine dynamische drivers (de eigenlijke luidsprekers in de hoofdtelefoon) om geluid zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven.
Toegegeven, er zijn wel meer in-ear hoofdtelefoons in het topsegment van de markt die een configuratie met meerdere drivers gebruiken, maar daarbij wordt er steevast gewerkt met twee of meer (gebalanceerde) armaturen, en niet met dynamische drivers.
En dat is ook niet onlogisch. Armaturen lenen zich door hun afwijkend werkingsprincipe namelijk een stuk beter tot ontwerpen waarbij het plaatsaanbod voor een 'klankkast' erg beperkt is. Inderdaad, zoals bij een piepkleine in-ear hoofdtelefoon.
Maar armaturen zijn ook niet over de hele lijn dé ideale oplossing. Zo hebben ze van nature een minder goede laagweergave dan dynamische drivers, een minpunt dat sommige ontwerpen proberen op te vangen door meerdere armaturen te combineren voor het laag.
Maar die combinatie vereist normaliter ook weer meteen een wisselfilter – net als bij een luidspreker in de huiskamer – en ook daar zitten weer potentiële minpuntjes aan vast, zowel op klankmatig als praktisch vlak.
,
JVC pakt het bij deze HA-FXZ200 dus anders aan. Hoewel de fabrikant net zo goed kiest voor een ontwerp met meerdere drivers, slaagde JVC erin om drie 'klassieke' dynamische drivers in elk oortje onder te brengen – en voor zover we weten is dat een absolute primeur.
Hoewel, eigenlijk is er weinig 'klassiek' aan. Zo meten de twee kleinste drivers amper 5,8 millimeter, terwijl de grootste een diameter van 8,8 millimeter heeft. Ter illustratie: de drivergrootte van heel wat over-ear hoofdtelefoons bedraagt al snel zo'n 40 millimeter.
Aangezien dynamische drivers – in tegenstelling tot armaturen – wel wat ademruimte nodig hebben om efficiënt te werken (lees: een behuizing die groot genoeg is), bracht JVC de drie speakers onder in zijn eigen 'Live Beat'-systeem: een innovatieve constructie met twee aparte 'units' voor respectievelijk de mid- en hoogdriver (Twin System Unit) en de laagdriver (Stream Woofer). Die aanpak zorgt in principe ook voor minder vervorming dan wanneer alle drivers in een enkele behuizing zouden zitten.
De Twin System Unit voor de mid- en hoogdriver is diegene die het dichtst tegen je oor zit, en bevat twee parrallel opgestelde 'Carbon nanotube'-diafragma's. Deze flinterdunne diafragma's zijn niet alleen erg sterk en licht (een voordeel van carbon), dankzij de speciale constructie er omheen zouden ze ook minder hinder ondervinden van reflecties. Dat belooft op zijn beurt voor een luisterervaring te zorgen met – opnieuw – minder vervorming.
De grotere cylinder die dwars staat op de kleinere behuizing is de Stream Woofer. Deze unit omvat de laagdriver – opnieuw uitgevoerd in carbon, dit keer met een basis van messing – en kanaliseert het geluid naar het oor door een minuscule duct die met de cylinder verbonden is, enigszins vergelijkbaar met een fel gekrompen uitlaatpijp of afvoerbuis.
Deze miniatuurconstructie is overigens gebaseerd op een principe dat ook op sommige subwoofers in de huiskamer wordt toegepast: de Kelton-methode. Dat laat toe om de output van de laagdriver nauwkeurig te tunen, wat voor een accurate, gecontroleerde weergave van lage tonen moet zorgen (zoals bij een gesloten sub) terwijl er toch voldoende punch is (zoals bij een sub met baspoort).
En – ook niet onbelangrijk – ze maakt een wisselfilter overbodig, aangezien de driver zo afgesteld kan worden dat hij ook zonder zo'n filter alleen in het gewenste frequentiegebied actief is.
,
Op technisch vlak mag de HA-FXZ200 dus beslist opvallend worden genoemd, maar dat gaat net zo goed op voor de buitenkant. Het Live Beat-systeem met de twee aparte kamers weegt misschien niet veel (deze hoofdtelefoon weegt amper 11 gram, exclusief kabel), maar zorgt er wel voor dat de FXZ200 een stukje verder uit je oren steekt dat een doorsnee in-ear hoofdtelefoon.
Naar het gebruikscomfort toe zorgt dat niet meteen voor problemen – de plugs blijven vast in onze oren zitten zonder voor hinder te zorgen – tenzij je de (slechte) gewoonte hebt om je hoofdtelefoon ook onder een helm te gebruiken of op de fiets. Niet alleen passen deze oortjes meer dan waarschijnlijk niet onder een hoofddeksel dat de oren bedekt; ze zijn ook vrij gevoelig voor windgeruis.
Het design ziet er daardoor ook onderscheidend uit, met een duidelijk high-tech tintje dankzij de licht transparante behuizing. Of je dat als positief ervaart of niet, dat is een persoonlijke keuze, maar de 'geek' in ons vindt het allemaal meer dan oké. Bovendien zit de set ook gewoon degelijk in elkaar.
Wat we een erg handig detail vinden, is de markering van het linker- en rechteroortje. Op de voorkant van de wooferbehuizing zie je gewoon een JVC-logo, maar beide achterkanten zijn verschillend gekleurd en dragen daar bovenop ook nog eens een duidelijke L/R-markering.
Aangezien de HA-FXZ200 het vlaggenschip is in JVC's in-ear aanbod, mocht een speciale kabel natuurlijk ook niet ontbreken. En die is er ook, in de vorm van een 120 centimeter lange Y-kabel met een kern van verzilverd OFC-koper, die uitloopt op een rechte, compacte 3,5 millimeter plug.
Verder van de partij zijn een hemdclip, kabelhouder en een erg compact maar handig opbergtasje. En natuurlijk krijg je ook enkele ooradapters bij deze hoofdtelefoon. Concreet gaat het om drie paar siliconen plugs. Foam exemplaren ontbreken echter, en dat vinden we een beetje zonde voor deze prijs.
De geluidsisolatie is (zoals bij haast alle hoogwaardige in-ears) goed, maar uitzonderlijk is ze niet binnen dit segment. Met muziek op een gemiddeld volume erbij volstaat het om pakweg 90 procent van het omgevingsgeluid in je directe omgeving te blokkeren – lees: je wordt behoorlijk goed afgesloten – maar zonder muziek erbij garanderen ze geen absolute stilte.
,
JVC bezorgde ons voor deze test van de HA-FXZ200 een sample waarvan de fijntuning nog niet helemaal finaal was, dus geen gewoon productiemodel maar wel iets dat er dicht tegenaan leunt. Maar aangezien het bij die laatste fase in regel om het perfect krijgen van kleine nuances en details gaat, geeft deze test dus wel in grote lijnen aan wat je mag verwachten van de versie die je in de winkels aantreft.
Benieuwd als we waren naar het effect van de aparte basunit, konden we natuurlijk niet aan de verleiding weerstaan om de JVC (die we zoals gewoonlijk aansluiten op ons Meier Audio Corda2Move-versterkertje) eerst een paar uitgesproken 'bass heavy' tracks voor te schotelen.
Die missen hun uitwerking alvast niet. Bij de gongslagen in de intro van 'Spark Another Owl' (Cypress Hill) geeft de JVC al meteen aan dat hij heel wat gewicht en impact kan meegeven aan dit soort geluiden, iets wat nog sterker opvalt zodra enkele tellen later de zware basdrum in gang schiet. Het klinkt echter niet alsof er een kunstmatige boost zit in de basweergave, terwijl er ook aardig wat nuance hoorbaar is in het laag. Dat hebben we al anders gehoord bij hoofdtelefoons die een sterke laagweergave beloven.
Dat laatste valt nog beter op bij 'Laura Palmer's Theme', uit de dromerige Twin Peaks-soundtrack van Angelo Badalamenti. Het constant aanwezig laagfundament in de tweede helft van deze track komt haast grollend uit de HA-FXZ200 gerold, maar blijft wel doortekend van detail. Dat typeert onze ervaringen met deze JVC eigenlijk ook: nummers die zwaar leunen op de laagweergave klinken rijk en 'compleet', maar er wordt geen dubbele portie bas bovenop gegooid door de hoofdtelefoon zelf.
Bij onze testsample – zoals gezegd, nog geen productie-exemplaar – merken we bij heel specifieke tracks nog wel een paar kleine onvolkomenheden op in het overgangsgebied tussen de laag- en hoog/mid-unit. Geluiden lijken daar net wat dikker te klinken, alsof er in een heel beperkt frequentiegebied net wat te veel overlap of een kleine piek is. Maar aangezien het nu al amper opvalt, vermoeden we dat JVC dit nog gladstrijkt bij de finale versie.
Wat echter nog harder opvalt dan de volwassen bas, is de detailweergave. Nu is die bij hoofdtelefoons – en zeker bij iets duurdere hoofdtelefoons – vrijwel altijd goed tot erg goed, maar hier is met name in het mid ontzettend veel moois te horen dat op een eenvoudige set een stuk sneller aan de aandacht ontsnapt. Daardoor ontstaat er een zeker gevoel van directheid, alsof de muziek van erg dichtbij op je af komt en er steeds wat te beleven valt.
,
Vaak wordt een in-ear dan al snel als 'te aanwezig' omschreven, maar die valkuil weet de FXZ200 vrij goed te omzeilen.
Dat doet hij op twee manieren. Enerzijds is er een verrassend ruimtelijke weergave, iets wat we niet van in-ears gewend zijn. De JVC klinkt niet zo luchtig als een goede 'open' of 'half-open' over-ear hoofdtelefoon, maar naar in-ear normen mag dit er beslist zijn.
Daarnaast zet de JVC ook een erg smooth hoog neer waarin harde kantjes nooit opduiken als ze niet in de opname aanwezig zijn, terwijl er nog steeds een royale dosis detail hoorbaar is. Alleen wie van veel pit in het hoog houdt zal deze JVC HA-FXZ200 misschien net iets te beschaafd vinden, maar deze afstelling zorgt er ook voor dat luistermoeheid niet snel de kop opsteekt en de luisterervaring vrij toegankelijk blijft.
Wat wel een reëel aandachtspunt kan zijn, is het eerder lage rendement van deze set. JVC geeft voor de FXZ200 een waarde op van 96 dB (bij 1 mW) in combinatie met een impedantie van 16 ohm, en dat laat zich in de praktijk vooral voelen wanneer je de HA-FX200 rechtstreeks op een tablet of smartphone aansluit. Met een Samsung Galaxy S2 vertaalt zich dat al snel in luisteren met de volumeknop op (bijna) maximaal volume, en zelfs dan blijft het geluidsniveau nog erg beschaafd in vergelijking met een doorsnee hoofdtelefoon voor onderweg.
In combinatie met de lage impedantie (16 ohm nominaal) bevelen we dan ook aan om deze JVC te combineren met een degelijk draagbaar hoofdtelefoonversterkertje, wil je er het volle pond uithalen. Die investering – denk aan alles tussen enkele tientjes en enkele honderden euro's, afhankelijk van je wensen en ambities – is de HA-FX200 volgens ons ook gewoon waard.
,
Het lijkt vreemd, maar ondanks zijn ambitieuze en complexe ontwerp is de JVC HA-FX200 een toegankelijke in-ear hoofdtelefoon wat de geluidsweergave betreft.
Net zoals andere hoogwaardige in-ear ontwerpen laat hij erg veel detail horen in muziek, maar hij doet dat zonder streng of uitgesproken analytisch te klinken. Het is eerder een ontspannen luisterende in-ear hoofdtelefoon die stemmen uitermate prettig weergeeft en ook heel wat punch in huis heeft in het laag, wanneer daar om gevraagd wordt.
Het grootste minpunt is dat de combinatie met tablets en smartphones een beetje extra zorg vereist. Dat is bij wel meer laagohmige hoofdtelefoons het geval, maar in combinatie met het vrij lage rendement vraagt de HA-FXZ200 naast controle ook wat meer vermogen. En daar hebben heel wat smartphones en tablets het nog steeds lastig mee.
Combineer deze JVC dus liefst met een hoofdtelefoonversterkertje of een ander toestel dat de HA-FXZ200 mooi in het gareel houdt, en je hebt naast een hoogwaardige all-round hoofdtelefoon ook meteen een uniek technologisch hoogstandje op zak.
De HA-FXZ200 werd door EISA, waarvan FWD lid is, bekroond met de award EUROPEAN MOBILE HEADPHONE 2013-2014 voor de beste hoofdtelefoon voor mobiel gebruik van het jaar. De motivatie van de jury kan je hier nalezen.
