Door In tegenstelling tot wat vaak aangenomen wordt, zijn ‘3D Ready’-projectoren niet nieuw. Sinds 2008 zijn er al DLP-projectoren op de markt die dit label dragen, soms vergezeld van het bijhorende logo.
De werkwijze is vergelijkbaar met de meeste 3D-televisies: je moet een actieve shutterbril opzetten bij het kijken. Die bril ontvangt zijn synchronisatiesignaal van de projector die het rechtstreeks op het scherm projecteert, een systeem dat bekend staat als DLP-link.
Spijtig genoeg was de HDMI-standaard in 2008 nog niet klaar voor 3D, en bestonden er dus ook nog geen afspraken over het formaat waarin de beeldbron 3D-materiaal zou bezorgen aan de projector.
De keuze viel destijds uiteindelijk op een frame sequential-formaat, waarbij de projector afwisselend een beeld voor het linkeroog en een beeld voor het rechteroog verwacht. Het 3D-beeld dat daaruit voortkomt is echter geen Full HD; om technische redenen is het beperkt tot 720p.
Jammer genoeg gebruiken de huidige 3D-beeldbronnen – zoals Blu-ray spelers, settopboxes en spelconsoles – afwijkende formaten voor 3D-content. De enige manier om 3D-materiaal aan te leveren aan zo’n 3D-projector was dan ook een weinig aantrekkelijke: het inzetten van een computer.
Optoma brengt daar nu verandering in met de 3D-XL, een compacte oplossing die het mogelijk maakt om vanaf een normale 3D-bron 3D-beelden weer te geven met een ‘3D Ready’ DLP-projector. Dat is goed nieuws, vooral omdat heel wat van die projectoren intussen erg betaalbaar zijn geworden.
,
Laat ons maar meteen enkele illusies uit de wereld helpen: de Optoma 3D-XL maakt niet van elke projector een 3D-projector. Alleen DLP-projectoren die ‘3D Ready’ zijn en gebruikmaken van DLP-link komen in aanmerking. Dat zullen bovendien enkel 720p projectoren zijn, of XGA- (1.024×768) en WXGA- (1.280×800) toestellen. Je vindt ze meestal in het ‘business’ of ‘education’-aanbod van fabrikanten.
Toch houdt Optoma nog een slag om de arm, want de compatibiliteitslijst op hun website bevat naast merkeigen modellen maar een beperkt aantal projectoren van andere fabrikanten. Informeer je dus goed als je een 3D-XL in huis wil halen om je huidige DLP-projector klaar te stomen voor 3D-projectie.
Een bijkomend aandachtspunt is het beeldmateriaal: de 3D-XL zet immers geen 2D-beelden om naar 3D. Je moet dus over een 3D-bron beschikken, zoals een 3D Blu-ray speler, de PS3 of een settopbox voor digitale televisie. Bovendien ben je verplicht om 3D-bronmateriaal gebruiken: een 3D Blu-ray schijf, een 3D-game of – in het geval van een settopbox – een kanaal dat uitzendt in 3D.
,
De 3D-XL is een erg compact toestel, zodat het makkelijk uit het zicht opgesteld kan worden. Het toestel installeren op een onbereikbare plaats is echter geen goed idee, want Optoma levert geen remote bij de 3D-XL. De twee toetsen op het toestel, één voor de bronselectie en één voor de selectie van het binnenkomende 3D-formaat, kan je dus alleen manueel bedienen.
De bekabeling zal sowieso weinig problemen opleveren, want het aanbod aansluitingen is beperkt: twee HDMI-ingangen staan ter beschikking voor beeldbron(nen), terwijl de HDMI-uitgang bestemd is voor de kabel die naar de projector leidt.
Na de installatie doet de 3D-XL zijn werk grotendeels automatisch. Lever je Full HD 3D-beelden aan, dan zet hij ze automatisch om naar het vereiste 3D 720p-formaat. Lever je een ‘side-by-side’ 3D-beeld aan (zoals bij een settopbox voor digitale televisie), dan is het nodig om even op de ‘SBS mode’ toets te drukken. 2D-content wordt zonder bewerking doorgegeven aan de projector, en is dus gewoon in 2D te bewonderen.
Het is misschien wat overdreven om over het gebruiksgemak te zeuren, maar een remote of – beter nog – een volautomatisch systeem zou het geheel nog verbeteren.
,
Over de beeldkwaliteit kunnen we kort zijn: die hangt volledig af van de projector die je aan dit toestel koppelt. We gaan er dieper op in bij de testresultaten van de Optoma HD67N projector, onderaan deze pagina.
,
Extra’s moet je niet vewachten bij de 3D-XL, maar dat is ook niet onlogisch: het toestel is specifiek ontworpen voor één taak. Of toch: Optoma levert immers één 3D-bril bij de 3D-XL. Extra brillen haal je in huis voor 79 euro per stuk.
Op het eerste zicht lijkt de adviesprijs (299 euro) dan ook aan de hoge kant. Bekijk je de aankoop van een 3D-XL echter als een meerprijs die het nutteloze 3D Ready-logo op je projector plots opwaardeert tot een echte meerwaarde, dan valt het prijskaartje naar onze mening heel goed mee.
Net als de 3D-XL is ook de HD67N een compacte verschijning. Hij meet amper 286 bij 192 bij 97 millimeter.
De aansluitingen en mogelijkheden sluiten aan bij onze verwachtingen van een projector uit het instapsegment. We tellen één HDMI-ingang, composiet- en S-video, en een aansluiting voor een PC of Mac. Verder is er ook nog een RS-232C-aansluiting aanwezig.
De zoom (1,1x) en focus worden manueel bediend, en er is geen lensshift voorzien. De HD67N moet het ook zonder horizontale keystone-correctie doen; verticaal kan de correctie in een veertigtal stappen geregeld worden.
De throw-ratio bedraagt 1,55 tot 1,7, zodat je het toestel op een afstand van 3,46 tot 3,76 meter moet plaatsen als je een 100-inch groot beeld wil projecteren.
Eveneens het vermelden waard zijn de ingebouwde speakers, iets wat we zelden zien bij een projector. De geluidskwaliteit ervan is echter niet om over naar huis te schrijven, dus je doet er goed aan om de geluidsweergave aan een ander toestel over te laten.
,
Bij deze test koppelden we de 3D-XL aan de Optoma HD67N. Deze projector is trouwens niet alleen klaar voor 3D-weergave met de 3D-XL, maar is ook NVIDIA 3D Vision Ready. Je kan hem dus ook gebruiken met Nvidia’s 3D-oplossing voor PC.
De hele keten aan de praat krijgen vergt wel even geduld. We sloten een 3D Blu-ray speler aan en stopten Monsters vs Aliens in de schijflade. Bij het opstarten zoekt de projector lang naar de bron, maar zodra je beeld hebt moet je zelf in de projectormenu’s de 3D-mode activeren. Daarna kan je de 3D-bril opzetten.
Tot slot moet je nog nakijken of de L/R-synchronisatie correct verloopt. Als het 3D-effect onnatuurlijk aanvoelt, dan stop je het beeld best even bij een rustige scene waarin je duidelijk één voorwerp op de voorgrond ziet en de achtergrond voldoende ver van je verwijderd lijkt.
Door de 3D-sync om te keren wissel je het linkse en rechtse beeld om. Daarbij zal je merken dat een van beide posities veel natuurlijker zal aanvoelen. Op de HD67N kan dat met de 3D-sync knop op de afstandsbediening, dus je hoeft niet noodzakelijk in de menu’s van de projector te neuzen (weergave menu > drie dimensies > 3D sync). Wanneer je van de film terugkeert naar Blu-ray-menu’s, kan het trouwens gebeuren dat de projector opnieuw naar een beeldenstroom begint te zoeken. In dat geval moet je dit hele proces herhalen.
Hierbij valt het ons vooral op dat de 3D-XL zijn werk zonder meer doet. Als er iets ingesteld moet worden, dan zijn het hoofdzakelijk de projectorinstellingen waaraan gesleuteld moet worden. Bij problemen kan je gelukkig steeds terugvallen op de handleiding van de 3D-XL, die stap voor stap uitlegt wat je precies moet doen.
Bekijken we de opstelling als geheel, dan scoort ze niet zo geweldig op het vlak van gebruiksgemak. Ben je de enige gebruiker, dan zal het wel loslopen – je leert vrij snel hoe het moet. Gebruiken andere familieleden de opstelling ook, dan voorspellen we regelmatige klachten.
,
Van een 720p-projector uit het instapsegment mag je geen wonderen verwachten op het vlak van beeldkwaliteit.
De beeldverwerking is oké, maar houd er rekening mee dat Full HD-content naar een resolutie van 1.280 bij 720 wordt teruggebrachten. Dat levert sowieso detailverlies op. De kleuren zijn goed, de lichtopbrengst scoort zelfs prima.
De zwartwaarde daarentegen is belabberd. Dat is vooral te wijten aan een te hoog ingestelde helderheid. Op ons testexemplaar lieten we de helderheid zakken naar 46 voor een duidelijk beter resultaat.
Snel bewegende beelden zijn niet het sterke punt van deze combinatie. Er is judder zichtbaar, de randen van voorwerpen zijn duidelijk gekarteld, en aan de linkerzijde van een object zie je soms een groene rand, aan de rechterzijde een rode rand. Het eindresultaat is eerder gemiddeld.
Maar hoe ziet de 3D-weergave eruit? Verrassend goed, moeten we zeggen. Van crosstalk was er eigenlijk geen sprake, en dat vinden we een puike prestatie.
Alleen spelen de ietwat zwakke prestaties van de HD67N bij snel bewegende beelden het eindresultaat enigszins parten. Ons testfragment van een racescène op de Nürburgring had daar nogal last mee, net zoals de vliegscenes in Avatar. De gekartelde randen worden storend zodra je er op let. Langzame beelden zoals de ontmoeting van Jake en Neytiri in Avatar zijn dan weer wel absoluut schitterend.
Hoe zit het met kleuren en het contrast in 3D? Het meest opvallend is het verlies van helderheid in het beeld, dat echt wel naar beneden duikt zodra je de 3D-bril opzet. Het gaat zelfs zover dat je bij animatiefilms zoals Monster vs Aliens wat van het levendige kleurpalet verliest. Het resultaat scoort een voldoende als je de kijkruimte echt volledig verduistert.
Sleutelen aan de instellingen zal daar overigens weinig aan veranderen; er is maar een beeldpreset voor 3D en daarin kan je weinig wijzigen.
,
Met de Optoma 3D-XL en HD67N levert Optoma als eerste een set die je voor minder dan 1.000 euro laat genieten van 3D op een (erg) groot schermformaat. Dat is een puike prestatie, die meteen voor een prima instap zorgt in de wereld van 3D-projectie.
Over het 3D-effect zelf zijn we alvast erg enthousiast – de Optoma-set doet het echt prima op dat vlak.
Perfect is deze combinatie echter niet. Zo vergt de installatie wel wat oefening, zeker het veranderen van de ‘3D sync’. Eens je beelden op het scherm te zien krijgt, loopt het meestal wel los. Tijdens onze testen verloor de 3D-bril ook twee keer z’n sync met de projector, waardoor je gedurende een seconde een huppelende regenboog in beeld krijgt.
De algemene beeldkwaliteit is gemiddeld, en bij 3D-beelden verlies je wat kleurintensiteit en – vooral – veel helderheid. Daardoor is de HD67N/3D-XL-combinatie onbruikbaar voor 3D in een woonkamer die niet aangepast (lees: compleet verduisterd) is.
Je kan dit wel ten dele opvangen door het beeld iets minder groot te projecteren. In onze opstelling mikten we op een twee meter breed beeld, maar bij een beeldbreedte van 1,5 meter zal het resultaat ongetwijfeld al behoorlijk wat beter zijn.
,
TECHNISCHE GEGEVENS: OPTOMA 3D-XL
productpagina fabrikant
TECHNISCHE GEGEVENS: OPTOMA HD67N
productpagina fabrikant
